25 października obchodzimy Światowy Dzień Opery. Specjalnie z tej okazji przygotowaliśmy artykuł, w którym opowiemy w prosty sposób o operze, zachęcając tym samym do głębszego zapoznania się z tym wokalno-instrumentalnym utworem scenicznym.

„Don Giovanni”, „Czarodziejski flet”, „Aida”, „Tosca”, „Cosi fan tutte”… z czym kojarzą się te nazwy? Melomani od razu powiedzą, że są to tytuły jednych z najbardziej znanych oper. Natomiast nie dla wszystkich ta odpowiedź może być oczywista. Ale zacznijmy od początku – czym właściwie jest opera?

Czym jest opera i kogo tam spotkamy?

Opera jest scenicznym dziełem wokalno-instrumentalnym. Składa się z libretta, czyli literackiego opisu historii począwszy od wyodrębnienia głównych postaci i kończąc na przedstawieniu poszczególnych scen. Drugim ważnym elementem jest muzyka, która towarzyszy całemu przebiegowi wydarzeń. Dodaje historii napięcia oraz rozładowania emocjonalnego. Wykonuje się zazwyczaj przez wielką orkiestrę symfoniczną, która mieści się w kanale orkiestrowym przed sceną.

Na scenie zaś podziwiamy wykonawców – śpiewaków i (czasami) tancerzy. Partie główne, inaczej solowe, wykonują śpiewacy operowi. Mogą wykonywać swoje partie solo, w duecie lub też zespołowo. Partie wokalne solistów dzielą się na dwa typy. Pierwszy z nich to aria – jest to pieśń, w której śpiewak/śpiewaczka może w pełni pokazać swój głos. Arie są zazwyczaj bardzo melodyczne, choć zależne niekiedy również od rodzaju głosu. Drugi rodzaj to recytatyw. Jest to forma bardziej mówiona, deklamacyjna. Oprócz solistów są również inni bohaterowie – są to chórzyści, którzy dopełniają akcję sceniczną oraz tancerzy – o ile opera ma sceny taneczne. Warto zaznaczyć, że osoby, które są na scenie, czyli śpiewacy-soliści oraz chórzyści to zawodowi muzycy, którzy powinni się wykazywać nie tylko umiejętnościami wokalnymi, lecz również aktorskimi i tanecznymi.

Słowo o głosie

W operze z pewnością spotkamy postacie o różnych głosach. Wśród wyższych głosów żeńskich wyodrębnia się sopran (najwyższy głos żeński) i mezzosopran. Wśród głosów żeńskich o niższych barwach wyróżnia się alt oraz kontralt (najniższy głos żeński).

Jeżeli mówimy o głosach męskich, to możemy spotkać kontratenora (najwyższy głos męski, dość rzadki, który przy odpowiedniej technice może zaśpiewać partie altu, czy nawet sopranu). Zdecydowanie częściej spotkamy tenorów, barytonów oraz basów (najniższy głos męski).

Rodzaje opery

Najbardziej powszechne są dwa gatunki operowe. Wyróżnia się opera seria. To jest opera poważna, zawierająca sporą część arii, wstawek chóralnych i muzycznych łączników orkiestrowych. Przeciwieństwem „opera seria” jest opera buffa, czyli opera komiczna. Istnieje również trzeci rodzaj, jakim jest opera semiseria, czyli opera półpoważna. Takie dzieło bazuje na operze poważnej, lecz ma elementy opery komicznej. Natomiast finał historii jest zawsze szczęśliwy.

Jak pokochać operę?

Opera jest dość specyficznym gatunkiem, ponieważ łączy muzykę, ruch, aktorstwo, scenografię i słowo. Może być dość skomplikowana do przetworzenia, ponieważ jednocześnie na scenie sporo się dzieje. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym może być obcy język. Przeważająca cześć oper jest w języku włoskim. Często można też spotkać opery w języku niemieckim, czy angielskim. Jak zatem zakochać się w operze? Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek:

  • Zacznij od wyboru dzieła i poznaj, o czym ono jest. Lepiej zrozumiesz, co się dzieje na scenie, jeżeli wcześniej zapoznasz się ze streszczeniem fabuły.

  • Wybierz dobre miejsce na widowni. Takie, z którego zobaczysz całą scenę. Jest to ważne z dwóch powodów. Z jednej strony, nad sceną zobaczysz synchroniczne tłumaczenie tego, o czym śpiewają wykonawcy. Z drugiej strony, zobaczysz wszystkich aktorów na scenie oraz orkiestrę wraz z dyrygentem, który prowadzi całe wydarzenie.

  • Wybierz operę w tradycyjnej scenografii. Obecnie wielu reżyserów eksperymentuje z formą i przenoszą wydarzenia opery do współczesności. Początkującym melomanom radzimy jednak zacząć od pokazów, które oddają rzeczywisty okres czasowy wydarzeń opisanych w operze.

  • Wybierz się do teatru i zaproś kogoś ze sobą. Zawsze milej jest móc z kimś się podzielić własnymi wrażeniami, a przy okazji, w przerwie, można zwiedzić teatr.

  • Może być tak, że wybierzesz operę, ale może ona nie być dostępna w repertuarze teatru. Nic straconego! Wówczas radzimy przejrzeć strony internetowe teatrów operowych, a szczególnie usługę VOD, gdzie wybrane opery można obejrzeć za darmo!

Światowy Dzień Opery to idealny moment, żeby zakochać się w operze. Zachęcamy uczcić to muzyczne święto wyjściem do teatru i życzymy rozśpiewanego dnia!